Xuất khẩu cà phê sang Mỹ tăng mạnh, động lực nào cho nửa cuối năm 2025?

Xuất khẩu cà phê sang Mỹ tăng mạnh

Theo số liệu của Hải quan Việt Nam, xuất khẩu cà phê Việt Nam sang Mỹ trong tháng 6 đạt gần 6.300 tấn, tăng 76% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính chung nửa đầu năm nay, Việt Nam xuất khẩu gần 60.600 tấn cà phê sang thị trường này tăng 11% so với cùng kỳ.

Xuất khẩu cà phê Việt Nam sang Mỹ tăng tốc kể từ tháng 4 - thời điểm Tổng thống Donald Trump công bố mức thuế đối ứng ban đầu, sau đó tạm hoãn để các nước tiến hành đàm phán.

Giá cà phê xuất khẩu sang Mỹ trong 6 tháng đầu năm nay tăng mạnh gần 59%, giúp nâng kim ngạch tăng 76% lên hơn 333 triệu USD. Mỹ là thị trường xuất khẩu cà phê lớn thứ 5 của Việt Nam, chiếm 6,2% tỷ trọng. Con số này tăng nhẹ so với mức 5,8% của cùng kỳ năm ngoái.

Theo dữ liệu từ Trung tâm Thương mại Quốc tế (ITC), Việt Nam là nguồn cung cà phê lớn thứ ba của Mỹ với thị phần đạt 7% trong 5 tháng đầu năm nay. Tuy nhiên, con số này thấp hơn so với mức 10% của cùng kỳ năm ngoái.

Brazil - một trong những đối thủ lớn nhất của cà phê Việt Nam tại Mỹ, đang đứng số một về thị phần với 27%, thấp hơn 2 điểm phần trăm so với cùng kỳ năm ngoái. Tuy nhiên, quốc gia này đứng trước một thách thức lớn, đe doạ tới thị phần của mình đó chính là thuế đối ứng mà tổng thống Mỹ mới tuyên bố.

Theo đó, mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết sẽ áp thuế 50% lên toàn bộ hàng nhập khẩu  từ Brazil bắt đầu từ tháng sau. Điều này có thể ảnh hưởng lên giá cà phê, mặt hàng xuất khẩu  chủ lực của Brazil và là thức uống không thể thiếu với người Mỹ, theo The New York Times.

Hoạt động xuất khẩu cà phê của Brazil sang Mỹ vẫn đang trong đà tăng trưởng. Trong tháng 5, nước này xuất khẩu khẩu hơn 45.000 tấn cà phê sang Mỹ - mức cao nhất kể từ đầu năm nay.

Các nhà giao dịch hàng hóa đang chạy đua với thời gian để đưa càng nhiều cà phê  Brazil vào Mỹ càng sớm càng tốt trước khi mức thuế 50% do chính quyền Trump áp lên hàng hóa Brazil có hiệu lực vào ngày 1/8, theo Reuters.

Một số nhà giao dịch đã chuyển hướng tàu giữa hành trình, hủy bỏ các điểm dừng ở cảng khác để container chở cà phê Brazil có thể cập cảng Mỹ trước ngày 1/8 mà không phải chịu mức thuế 50%.

Số khác thì điều chuyển các lô cà phê có xuất xứ từ Brazil hiện đang lưu trữ ở các quốc gia láng giềng như Canada hoặc Mexico – vốn ban đầu định dùng tại các thị trường này – sang thị trường Mỹ thay thế. Trong khi đó, các nhà nhập khẩu  tại Mỹ đã bắt đầu công bố giá bán buôn mới có tính cả khoản phụ phí 50% đối với những lô hàng đến sau ngày 1/8.

“Chúng tôi đã điều chỉnh một số lô hàng để cập cảng Mỹ sớm hơn, thay vì đi theo tuyến đường dài hơn ban đầu,” ông Jeff Bernstein, Giám đốc điều hành của công ty giao dịch RGC Coffee, cho biết. “Nhưng một số lô khác thì không thể đẩy nhanh tiến độ được.”

Trường hợp tuyên bố của ông Trump về mức thuế của Brazil thành hiện thực, các quốc gia khác cũng xuất khẩu cà phê vào Mỹ được kỳ vọng được hưởng lợi nếu mức thuế cuối cùng thấp hơn so với quốc gia Nam Mỹ này.

Trao đổi với chúng tôi, ông Trịnh Đức Minh, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê Buôn Mê Thuột, cho rằng nếu Mỹ áp mức thuế 50% đối với hàng hoá của Brazil, thì một số nước đối thủ của Brazil có mức thuế thấp hơn sẽ được hưởng lợi. Bởi, nhiều năm qua, Brazil là nước cung cấp cà phê nhân lớn nhất cho Mỹ và “miếng bánh” thị phần mà quốc gia này đang nắm giữ cũng rất lớn.

Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng, sức ép cạnh tranh ở các thị trường khác trong đó có Châu Âu (thị trường xuất khẩu cà phê lớn nhất của Việt Nam), sẽ tăng lên.

“Nếu dòng cà phê Brazil chuyển hướng sang các thị trường khác, trong đó có Châu Âu, sức ép đối với hàng Việt Nam cũng sẽ tăng lên”, ông Minh nhận định.

Tuy nhiên, ông cho rằng việc chuyển hướng này sẽ mất nhiều thời gian và chi phí bán hàng của Brazil cũng sẽ tăng lên, trong đó có logistics. Bên cạnh đó, cơ hội tăng doanh số tại Mỹ có thể bù đắp một phần rủi ro áp lực gia tăng cạnh tranh ở các thị trường khác khi Brazil chuyển hướng xuất khẩu.

Giá cà phê tại Mỹ có thể tăng cao

Một yếu tố khác được kỳ vọng sẽ hỗ trợ hoạt động xuất khẩu cà phê sang Mỹ là giá mặt hàng này có thể tăng cao. Theo The New York Times, nếu mức thuế đối ứng áp dụng đối với Brazil thành hiện thực, giá cà phê nguyên liệu sẽ tăng mạnh, kéo theo sự leo thang của giá bán lẻ tại siêu thị, quán cà phê...

Tình hình càng trở nên nghiêm trọng hơn khi giá cà phê toàn cầu vốn đã tăng cao do hạn hán kéo dài tại Brazil và Việt Nam – hai nước sản xuất cà phê hàng đầu. Sản lượng cà phê sụt giảm trong những mùa gần đây khiến nguồn cung khan hiếm, đẩy giá tăng vọt.

Theo số liệu từ Cục Thống kê Lao động  Mỹ, tính đến cuối tháng 5, giá trung bình một pound (0,45kg) cà phê rang xay tại Mỹ là 7,93 USD – tăng gần 32% so với cùng kỳ năm trước (5,99 USD).

Ông Guilherme Morya, chuyên gia phân tích thị trường cà phê tại Rabobank (São Paulo), nhận định rằng việc Mỹ tăng thuế buộc Brazil phải tìm kiếm thị trường thay thế ngoài Mỹ.

Nếu chi phí nhập khẩu tăng 10%, giá một cốc cà phê bán lẻ tại Mỹ có thể tăng thêm khoảng 25 cent, theo ước tính của ông Ryan Cummings, đại diện Viện Nghiên cứu Chính sách Kinh tế Stanford.

Tuy nhiên, mức tăng giá với người tiêu dùng sẽ diễn ra sau khoảng ba tháng kể từ khi thuế được áp dụng, do các hợp đồng mua bán cà phê thường được ký trước nhiều tháng.

Dù các tập đoàn lớn như Starbucks có nguồn cung đa dạng trên toàn cầu và phần nào được bảo vệ khỏi cú sốc giá ngắn hạn, các doanh nghiệp nhỏ và nhà rang xay độc lập có thể sẽ chịu tác động mạnh hơn. Một số đơn vị có thể phải tìm nguồn cung từ các quốc gia khác, dẫn đến sự cạnh tranh khó khăn hơn và rối loạn chuỗi cung ứng.

Ông Cummings cho rằng việc thay đổi chính sách thuế một cách đột ngột và thiếu nhất quán đang tạo ra môi trường đầy bất ổn cho các doanh nghiệp. “Với cách áp thuế bất ngờ và mang tính đối phó như của ông Trump, các nhà sản xuất cà phê sẽ rất khó xây dựng được kế hoạch ổn định,” ông nhận định.

Trong lúc đó, nhiều nhà cung cấp Brazil đang chờ đợi, hy vọng sẽ có đàm phán giúp họ tránh phải xoay trục thị trường một cách đột ngột.