Đại biểu Quốc hội nói về tình trạng đua nhau ưu đãi thu hút nhà đầu tư bất động sản

Sáng 27.11, Quốc hội thảo luận về dự án Luật Đầu tư (sửa đổi). Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (Đoàn TPHCM) góp ý về nội dung ưu đãi và hỗ trợ đầu tư. Đây là nhóm quy định có ý nghĩa then chốt trong việc định hình môi trường đầu tư của Việt Nam trong giai đoạn mới.

Về ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, đại biểu nêu rõ Điều 14 đã xác lập hai công cụ chính sách quan trọng: ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, tạo khung pháp lý cho các hình thức khuyến khích doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng điều khoản này cần được hoàn thiện theo 3 hướng.

Thứ nhất, phân biệt rõ bản chất giữa ưu đãi và hỗ trợ. Ưu đãi đầu tư là cơ chế “giảm gánh nặng” - chủ yếu thông qua thuế, đất đai. Hỗ trợ đầu tư là cơ chế “tăng năng lực” - như đào tạo nhân lực, hạ tầng, nghiên cứu phát triển.

Dự thảo chưa phân định rạch ròi hai công cụ này, dễ dẫn đến tình trạng các địa phương áp dụng ưu đãi trùng lặp hoặc hỗ trợ thiếu cơ sở.

Thứ hai, cần có giới hạn trần ưu đãi. Đại biểu Đoàn TPHCM cho rằng, nhiều năm qua, Việt Nam chứng kiến tình trạng “đua nhau” ưu đãi để thu hút nhà đầu tư, đặc biệt trong lĩnh vực bất động sản, dệt may, lắp ráp đơn giản. Điều này làm xói mòn nguồn thu ngân sách nhưng không tạo giá trị gia tăng tương xứng.

"Điều 14 nên bổ sung quy định về ngưỡng tối đa đối với một số loại ưu đãi, đồng thời yêu cầu đánh giá tác động trước khi trao ưu đãi để bảo đảm kỷ luật tài khóa", đại biểu nói.

Thứ ba, bổ sung nguyên tắc gắn ưu đãi - hỗ trợ với hiệu quả thực. Đại biểu đề nghị làm rõ nguyên tắc: “Ưu đãi và hỗ trợ đầu tư phải gắn với cam kết và kết quả thực hiện của nhà đầu tư; trường hợp không đạt yêu cầu, cơ quan nhà nước có quyền điều chỉnh, thu hồi hoặc yêu cầu bồi hoàn".

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn Quảng Trị) cho rằng luật đã xác lập quyền hợp pháp của nhà đầu tư nhưng chưa có yêu cầu kiểm toán minh bạch, báo cáo giao dịch liên kết trước khi chuyển lợi nhuận.

Trong bối cảnh chuyển giá ngày càng tinh vi, nếu không bổ sung cơ chế kiểm toán bắt buộc, cơ quan quản lý sẽ khó kiểm soát dòng tiền, dẫn đến dễ bị thất thu ngân sách.

Từ đó đại biểu đề nghị bổ sung quy định chỉ cho phép chuyển lợi nhuận sau khi đã có kiểm toán, vốn đầu tư và công khai chi phí liên kết.

Về Điều 13 (bảo đảm đầu tư kinh doanh), đại biểu đồng ý về nguyên tắc bảo đảm ổn định chính sách nhưng nhấn mạnh không thể duy trì ưu đãi với những dự án gây ô nhiễm hoặc không đáp ứng tiêu chuẩn về môi trường.

Đại biểu đề nghị bổ sung điều khoản cho phép thu hồi ưu đãi dự án phát thải vượt chuẩn trong 6 tháng liên tục.

Về ưu đãi đầu tư và hỗ trợ đầu tư, đại biểu Hà Sỹ Đồng coi đây là xương sống của chính sách thu hút đầu tư. Tuy nhiên, ông cảnh báo nếu ưu đãi lớn mà không kèm điều kiện chuyển giao công nghệ thì "chúng ta mãi làm công xưởng".

Dự thảo quy định ưu đãi đặc biệt đối với dự án có vốn từ 3.000 tỉ đến 6.000 tỉ đồng là bước tiến nhưng chưa ràng buộc cam kết chuyển giao công nghệ.

Ông đề nghị bổ sung điều kiện tối thiểu: Dự án hưởng ưu đãi đặc biệt phải chuyển giao công nghệ đạt cấp độ hai trở lên và đào tạo ít nhất 200 lao động bậc cao cho Việt Nam mỗi năm. Nếu không hoàn thành cam kết, cần thu hồi ưu đãi và có thể xử lý phạt bồi hoàn gấp đôi số tiền ưu đãi đã được hưởng.