Những cỗ máy dẫn nước mang tính biểu tượng ở Điện Biên
Điện Biên - Để dẫn nước từ thấp lên cao, đồng bào dân tộc Thái đã chế tác những "cỗ máy" đặc biệt chạy suốt ngày đêm mà không cần dùng đến sức người.
Tại các địa phương ở tỉnh Điện Biên như: xã Xuân Lao (huyện Mường Ảng), xã Chiềng Đông (huyện Tuần Giáo)... hình ảnh những chiếc guồng nước cần mẫn quay bên bờ suối đã trở nên quen thuộc với người dân. Ảnh: Quang Đạt
Do cơ sở hạ tầng thủy lợi và nguồn nước hạn chế, người dân nơi đây đã phát huy phương pháp lấy nước có từ lâu đời này. Tại bản Nôm, xã Chiềng Đông, huyện Tuần Giáo gần 50 chiếc cọn nước đang ngày đêm hoạt động bên dòng suối Nậm Hua, đảm bảo nguồn nước tưới quý giá cho hơn 13ha lúa vụ đông xuân.
Để hoàn thành guồng nước đòi hỏi nhiều công sức, dù phải làm lại sau mỗi mùa mưa lũ, nhưng đây được xem là cách làm ít tốn kém chi phí nhất, nhưng hiệu quả mang lại là không thể phủ nhận.
Ông Cà Văn Nam - người dân bản Nôm – cho biết, do nguồn nước đầu nguồn không ổn định vào mùa khô, guồng nước là giải pháp tưới tiêu thiết yếu. “Đây là phương pháp truyền thống từ đời cha ông nhưng vẫn chứng minh hiệu quả cho đến ngày nay” – ông Nam nói.
Để đảm bảo đủ nước cho diện tích canh tác lớn, không các hộ gia đình đã đầu tư công sức, dựng nên cả hệ thống 5-6 chiếc cọn nước hoạt động liên hoàn.
Toàn bộ guồng nước được chế tác thủ công, tận dụng tối đa vật liệu tự nhiên sẵn có. Người dân phải tỉ mỉ lựa chọn những cây tre, cây gỗ tốt nhất, từ trục quay chính vững chắc, đến nan cọn được đan từ nứa già.
Hoạt động như những “cỗ máy bơm” khổng lồ không cần nhiên liệu, guồng nước vận hành hoàn toàn nhờ sức nước tự nhiên. Để hoàn thành một chiếc cọn nước hoàn chỉnh, cần đến cả chục ngày công lao động.
Bánh xe gỗ với hàng chục ống múc bằng tre, nứa được gắn kết khéo léo, quay đều đặn theo dòng chảy. Mỗi vòng quay, các ống lại múc đầy nước từ con suối, đưa lên cao rồi đổ vào hệ thống máng dẫn.
Ngoài việc giúp ruộng luôn duy trì nước tưới, những chiếc guồng còn là những điểm nhấn độc đáo, thu hút người dân và du khách đến check-in chụp ảnh.
