Tận dụng EVFTA để mở cửa thị trường cho hàng hóa giữa Việt Nam - Rumani

Rumani là một trong 10 nước thiết lập quan hệ ngoại giao sớm nhất với Việt Nam, từ năm 1950. Tiếp nối truyền thống tốt đẹp được xây đắp và thử thách qua các thời kỳ lịch sử, những năm gần đây, quan hệ hữu nghị hợp tác toàn diện giữa Việt Nam - Rumani được mở rộng và đi vào chiều sâu trên tất cả các lĩnh vực.

Trong hoạt động giao thương, xuất nhập khẩu, theo đánh giá của Bộ Công Thương, Việt Nam và Rumani có tiềm năng hợp tác trên nhiều mặt, cơ cấu xuất nhập khẩu hàng hóa giữa hai nước có thể bổ sung cho nhau. Hiện nay, hai nền kinh tế đang có tốc độ tăng trưởng cao và có nhu cầu mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa.

Đặc biệt, với Hiệp định thương mại tự do và Hiệp định Bảo hộ đầu tư giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA và EVIPA) mà Rumani là thành viên được ký kết năm 2019, trong đó Hiệp định EVFTA có hiệu lực từ tháng 8/2020 đã và đang mở ra những cơ hội triển vọng mới, những cánh cửa hợp tác mới để đưa quan hệ kinh tế, thương mại và đầu tư hai bên lên tầm cao mới.

Trong giai đoạn 2019 - 2022, thương mại song phương giữa hai nước tăng hơn 1,6 lần từ mức 261 triệu USD lên 425 triệu USD. Trong đó, xuất khẩu của Việt Nam sang Rumani tăng 1,66 lần từ mức gần 194 triệu USD năm 2019 tăng lên 322,4 triệu USD năm 2022; nhập khẩu của Việt Nam từ Rumani tăng 1,52 lần từ 67,5 triệu USD lên 102,6 triệu USD.

Việt Nam - Rumani là hai nền kinh tế đang có tốc độ tăng trưởng cao và có nhu cầu mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa. Ảnh minh họa

Thông tin mới nhất từ Thương vụ Việt Nam tại Rumani cho biết, năm 2023, trong bối cảnh xuất khẩu của Việt Nam cũng như nhập khẩu của các nước sở tại giảm, nên xuất khẩu của Việt Nam sang các nước này ghi nhận giảm. Tuy nhiên, trong 2 tháng gần đây, tăng trưởng xuất khẩu đã quay trở lại giúp thu hẹp khoảng cách so với các tháng đầu năm.

Theo số liệu của hải quan Việt Nam, đối với Rumani, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam - Rumani 10 tháng 2023 đạt 340,6 triệu USD, giảm 8%. Trong đó, xuất khẩu đạt 230,7 triệu USD, giảm 19%, nhập khẩu đạt 109,6 triệu USD, tăng 34%. Thặng dư thương mại đạt 121,1 triệu USD.

Các mặt hàng Việt Nam xuất khẩu chủ yếu sang Rumani trong 10 tháng năm 2023 là hàng thủy sản; cà phê; xơ, sợi dệt các loại; sản phẩm từ sắt thép; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện; máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác; phương tiện vận tải và phụ tùng...

Trong bối cảnh tiềm năng của hai nền kinh tế đang phát triển năng động và hợp tác Liên minh châu Âu - Việt Nam đang phát triển, đưa ra đánh giá về cơ hội hợp tác giữa hai nước Việt Nam - Rumani, lãnh đạo Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) cho rằng, hai nước có nhiều thuận lợi để mở rộng hợp tác thương mại, năng lượng, nông nghiệp, công nghiệp chế tạo, công nghệ thông tin, khoa học công nghệ và bảo vệ môi trường.

Đáng chú ý, với việc Hiệp định EVFTA được thực thi, EU tháo dỡ các điều kiện về việc nhập khẩu thủy sản của Việt Nam, cùng với việc Việt Nam và Rumani hiện đang được hưởng chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập GSP do vậy, nông nghiệp và thủy sản là lĩnh vực thế mạnh của cả hai nước.

Dù vậy, theo đánh giá, những con số trên chưa tương xứng với tiềm năng và quan hệ của hai nước, bởi, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Rumani năm 2022 cũng chỉ tương ứng 0,24% nhập khẩu của Rumani, trong khi xuất khẩu Rumani vào Việt Nam chỉ chiếm 0,03% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam.

Phân tích các nguyên nhân, Bộ Công Thương cho rằng nguyên nhân đầu tiên và quan trọng nhất đó là thông tin về thị trường của hai bên còn hạn chế. Cộng đồng doanh nghiệp hai bên còn thiếu thông tin của nhau, hiểu biết của doanh nghiệp hai nước về thị trường và văn hóa kinh doanh của nhau còn tương đối sơ sài dẫn tới việc hợp tác chưa hiệu quả; việc đàm phán, thương lượng mất nhiều thời gian, thực hiện nhiều lần.

Cùng với đó, khoảng cách địa lý là rào cản lớn cho việc tìm hiểu, thâm nhập thị trường của nhau. Chi phí vận chuyển cao, mất nhiều thời gian khiến cho hàng hóa của mỗi nước gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thị trường. Mặt khác, các hàng rào phi thuế quan cũng là thách thức trong việc thúc đẩy hợp tác thương mại giữa hai bên.

Trong thời gian tới, để khắc phụ những bất cập, tồn tại kể trên cũng như giúp doanh nghiệp hai nước khai thác được các thế mạnh của nhau và tận dụng tối đa các ưu đãi thuế quan trong Hiệp định EVFTA, ông Tạ Hoàng Linh - Vụ trưởng Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ (Bộ Công Thương) đề xuất, hai bên cần đẩy mạnh các hoạt động thông tin, nghiên cứu thị trường; xác định các mặt tiềm năng mà hai bên có thế mạnh cũng như có khả năng cạnh tranh để đẩy mạnh xuất khẩu.

Song song đó, doanh nghiệp hai nước cần đặc biệt lưu ý về quy tắc xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế quan trong EVFTA; trong đó, có các quy định tiêu chuẩn kỹ thuật của EU đối với sản phẩm đồ gỗ, dệt may, giày dép như các quy định liên quan đến an toàn sản phẩm, hạn chế sử dụng một số hóa chất trong sản phẩm, quy định về gắn nhãn CE… và đặc biệt là các quy định liên quan đến trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

"Bộ Công Thương luôn sẵn sàng tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho cộng đồng doanh nghiệp hai nước có các cơ hội trao đổi, kết nối giao thương thông qua các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ triển lãm... giúp doanh nghiệp hai bên thâm nhập sâu hơn vào thị trường của nhau" - Vụ trưởng Tạ Hoàng Linh cam kết.

Riêng trong lĩnh vực nông lâm, thủy sản, Vụ Thị trường châu Âu - châu Mỹ khuyến nghị, hai bên cần tăng cường hợp tác về nông nghiệp để có thể tận dụng nguồn lực hỗ trợ từ EU dành cho nông nghiệp. Các hình thức hợp tác có thể như liên doanh thành lập công ty sản xuất và chế biến, đặc biệt về nuôi trồng và chế biến thủy sản, sản xuất rượu vang, chế biến nông sản thực phẩm... để xuất khẩu sang nước thứ ba. Đồng thời, việc thúc đẩy phát triển nông nghiệp bền vững sẽ giúp nâng cao đời sống nhân dân của cả hai nước ở khu vực nông thôn.