Lộ lọt dữ liệu cá nhân làm bùng phát lừa đảo qua mạng

Kịch bản lừa đảo ngày càng tinh vi

Theo Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA), chỉ riêng trong năm 2024, đã có hơn 10.000 vụ việc liên quan đến lộ lọt thông tin cá nhân được ghi nhận. Điều đáng báo động là các dữ liệu này được rao bán công khai trên các website, chợ đen trực tuyến, với quy mô lớn và bất chấp quy định pháp luật. Không còn là những vụ việc đơn lẻ, việc khai thác thông tin cá nhân đang trở thành “công cụ” sinh lợi cho các nhóm lừa đảo chuyên nghiệp.

Các vụ lừa đảo không còn mang tính chất “gửi link bẫy”, mà ngày càng bài bản, có kịch bản được dựng sẵn, kết hợp triệt để việc thu thập thông tin cá nhân để tạo dựng lòng tin.
Mới đây ngày 16.6.2025, Công an tỉnh Tuyên Quang thông tin, lực lượng Công an xã Hòa Phú (huyện Chiêm Hóa) đã ngăn chặn thành công một vụ chuyển tiền lớn khi một người dân chuẩn bị chuyển 500 triệu đồng cho đối tượng lừa đảo qua Facebook.

Trước đó, chị T - trú tại xã Hòa Phú kết bạn với một tài khoản lạ trên mạng xã hội. Sau nhiều tuần trò chuyện, tạo dựng mối quan hệ tin tưởng, đối tượng dụ dỗ chị đầu tư vào một sàn giao dịch tiền ảo. Khi chị T chuyển trước 50 triệu đồng, kẻ lừa đảo viện lý do "giao dịch lỗi", yêu cầu chuyển tiếp 500 triệu đồng để rút tiền ra. Gia đình phát hiện vụ việc đã kịp thời báo công an. Lực lượng chức năng đã nhanh chóng phối hợp với ngân hàng tại địa phương, can thiệp kịp thời, giúp bảo toàn tài sản cho chị T.

Vụ việc trên không phải là cá biệt. Trong rất nhiều trường hợp, người bị hại bị dẫn dắt từ từ, thao túng cảm xúc và hành vi. Từ thông tin họ tên, số điện thoại, địa chỉ, mã số định danh... những kẻ lừa đảo dễ dàng vẽ ra các kịch bản tinh vi như giả danh công an, ngân hàng, cơ quan nhà nước hoặc “người quen” trên mạng.

Dữ liệu cá nhân phải được bảo vệ ở mức cao nhất

Tại buổi tọa đàm tuyên truyền các dự án luật do Bộ Công an chủ trì soạn thảo trình Quốc hội khóa XV, Kỳ họp thứ 9 mới được tổ chức, Thiếu tá Đào Đức Triệu - Phó trưởng Phòng Tham mưu Tổng hợp, Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao nhấn mạnh, dữ liệu cá nhân với đặc tính gắn liền với con người, giúp định danh hay xác định một con người, mang nội hàm gắn liền với quyền nhân thân, quyền riêng tư nên không thể coi là hàng hóa, tài sản thông thường.

Giá trị sử dụng của dữ liệu cá nhân trong hoạt động kinh tế, xã hội cho thấy đây là một loại tài nguyên đặc biệt, yêu cầu khai thác, sử dụng phải đi đôi với bảo vệ ở mức cao nhất. Quan điểm này phù hợp với thông lệ của quốc tế và quy định của các nước về bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng lấy quyền riêng tư làm trọng tâm bảo vệ và thiết lập các quy định, cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc sử dụng, khai thác dữ liệu cá nhân không vi phạm các nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Chia sẻ với Lao Động, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương) cho rằng, thời gian qua, hiện tượng lộ lọt dữ liệu cá nhân diễn ra ngày càng phổ biến, tinh vi. Các thông tin về số điện thoại, địa chỉ email, tài khoản ngân hàng, hồ sơ y tế… đều có thể bị thu thập, mua bán, sử dụng trái phép.

Hệ quả là dù các cơ quan chức năng đã rất nỗ lực trong tuyên truyền, đấu tranh với loại tội phạm lừa đảo qua mạng, nhưng loại tội phạm này vẫn bùng phát mạnh mẽ, gây bất ổn xã hội và ảnh hưởng tới niềm tin của người dân.

Từ đó, bà Nga nhấn mạnh tới sự cần thiết ban hành Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân nhằm khắc phục khoảng trống pháp lý và tăng cường hiệu quả quản lý Nhà nước, bảo vệ quyền con người trong không gian số và thúc đẩy phát triển an toàn, bền vững về kinh tế số.