Thủ Đức - vùng đất cao nhưng thành rốn ngập của TPHCM
TPHCM - TP Thủ Đức có địa hình cao nhưng những năm gần đây lại thường xuyên ngập nặng, trở thành “rốn ngập” mới của TPHCM.
Hẻm 789 Tỉnh lộ 43 (phường Tam Bình, TP Thủ Đức) ngập sâu do mưa lớn sáng ngày 10.5. Ảnh: Minh Quân
Trận mưa lớn sáng 10.5 là minh chứng rõ ràng cho thực trạng này. Nhiều tuyến đường quanh chợ Thủ Đức như Lê Văn Minh, Kha Vạn Cân, Dương Văn Cam… đều bị ngập sâu. Tại một số điểm, nước mưa thoát không kịp khiến nắp cống bật tung do áp lực quá lớn.
Đáng chú ý, khu vực chợ Thủ Đức đã được đầu tư hệ thống thoát nước trị giá hơn 248 tỉ đồng và khánh thành mới hơn 1 năm.
Chợ Thủ Đức (TP Thủ Đức, TPHCM) hóa “chợ nổi” mỗi khi mưa lớn. Ảnh: Minh Quân
Tương tự, tuyến đường Tô Ngọc Vân - gần đường ray xe lửa cũng ngập nghiêm trọng, dù mới hoàn thành dự án chống ngập hơn 154 tỉ đồng.
Tại khu vực Tỉnh lộ 43, đoạn gần cầu vượt Gò Dưa (ranh giới giữa phường Tam Bình và Bình Chiểu) nước tràn vào nhà dân tại hẻm 789, nhiều nơi ngập đến nửa căn nhà, gây thiệt hại lớn về tài sản.
Mưa lớn sáng 10.5 khiến hẻm 789 Tỉnh lộ 43 (phường Tam Bình, TP Thủ Đức) ngập sâu. Ảnh: Minh Quân
Vậy tại sao TP Thủ Đức có địa hình cao lại trở thành “rốn ngập” mới?
Theo UBND TP Thủ Đức, khu vực chợ Thủ Đức nằm trong vùng chuyển tiếp từ gò đồi Đông Bắc (giáp Bình Dương) về phía Tây Nam ven sông Sài Gòn. Địa hình nơi đây biến thiên khá mạnh, từ cao độ 30 m giảm xuống chỉ còn 0,5 m, tạo thành vùng trũng như một lòng chảo. Khu vực này hứng toàn bộ lượng nước từ các lưu vực rộng hơn 430 ha đổ về, gây quá tải cho hệ thống thoát nước cục bộ.
Chuyên gia đô thị TS Võ Kim Cương - nguyên Phó kiến trúc sư trưởng TPHCM nhận định: “Hệ thống thoát nước tại TPHCM nói chung và Thủ Đức nói riêng đã quá lạc hậu nhưng chưa được đầu tư tương xứng. Quá trình bê tông hóa diễn ra nhanh, đất tự nhiên ngày càng ít, làm giảm khả năng thấm nước. Trong khi đó, quy hoạch tổng thể chống ngập lại triển khai quá chậm”.
Cũng theo UBND TP Thủ Đức, dự án thoát nước đường Võ Văn Ngân trị giá 248 tỉ đồng chỉ giải quyết được thoát nước cho khu vực khoảng 87 ha - tương đương 20% diện tích lưu vực chợ Thủ Đức.
Các tuyến cống xung quanh như Dương Văn Cam, Đặng Thị Rành, Kha Vạn Cân, Hồ Văn Tư vẫn chưa được đầu tư đồng bộ, dẫn đến tình trạng “nơi xong - nơi chưa”, khiến toàn bộ khu vực vẫn dễ dàng ngập sâu khi mưa lớn.
Tháng 4 vừa qua, TP Thủ Đức khởi công dự án xây mới cống Rạch Cầu Ngang nhằm giải quyết điểm nghẽn dòng chảy tại khu vực cầu hiện hữu, nâng cao khả năng tiêu thoát nước cho chợ Thủ Đức và khu Đông TPHCM.
Khu vực cầu Gò Dưa, TP Thủ Đức ngập mênh mông sau mưa lớn sáng 10.5. Ảnh: Minh Quân
Về dài hạn, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị TPHCM đã đề xuất dự án quản lý rủi ro ngập lụt tại Thủ Đức, với tổng kinh phí khoảng 430 triệu USD, chia làm ba hợp phần.
Hợp phần 1 (200 triệu USD), bảo vệ vùng lõi Gò Dưa khỏi ngập úng bằng hệ thống đê bao, cống, trạm bơm, hồ điều tiết, thoát nước mưa và thiết lập hệ thống cảnh báo lũ tích hợp công nghệ thông minh.
Hợp phần 2 (150 triệu USD), cải thiện hệ thống thoát nước, thu gom và xử lý nước thải cho Gò Dưa; xây dựng nhà máy xử lý nước thải công suất 130.000 m³/ngày.
Hợp phần 3 (80 triệu USD), phục vụ công tác giải phóng mặt bằng, tư vấn, quản lý và thuế.
Dự án được đề xuất triển khai trong giai đoạn 2026–2030. Nguồn vốn đề xuất vay Ngân hàng Thế giới 350 triệu USD cho hai hợp phần đầu, phần còn lại là vốn đối ứng trong nước.
Khi hoàn thành, dự án kỳ vọng giúp giảm thiểu ngập úng tại khu lõi TP Thủ Đức, cải thiện môi trường sống, mang lại lợi ích trực tiếp cho khoảng 360.000 dân khu vực Gò Dưa và gián tiếp cho khoảng 1,5 triệu người toàn TP Thủ Đức.
