Chính quyền nói gì trước phản ánh “làm mới di tích cổ” đình Hữu Bằng

Trước phản ánh của người dân về việc trùng tu đình làng Hữu Bằng (xã Tây Phương) có dấu hiệu làm biến dạng di tích gần 400 năm tuổi, chính quyền địa phương cùng các cơ quan chuyên môn đã vào cuộc kiểm tra, làm rõ.

Theo UBND xã Tây Phương, sau khi tiếp nhận đơn thư, địa phương đã mời Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cùng các chuyên gia đầu ngành khảo sát thực tế. Kết quả cho thấy, các cấu kiện và linh vật cũ sẽ được hội đồng chuyên môn đánh giá, phân loại: phần còn giá trị sẽ gắn lại, phần không đảm bảo an toàn sẽ trưng bày hoặc phục dựng theo mẫu được phê duyệt.

Vụ việc đặt ra yêu cầu tuân thủ nghiêm Luật Di sản văn hóa trong trùng tu, đồng thời bảo đảm sự minh bạch và đồng thuận của cộng đồng đây là yếu tố then chốt để gìn giữ giá trị di tích.

Theo tìm hiểu của phóng viên, dự án tu bổ cụm di tích đình – chùa – văn chỉ Hữu Bằng do UBND huyện Thạch Thất (trước sáp nhập) làm chủ đầu tư. Tham gia thực hiện dự án có Ban quản lý dự án, đơn vị tư vấn giám sát là Công ty Xây dựng Bảo tồn Di sản Văn hóa Việt và đơn vị thi công là Công ty TNHH Tràng An.

Đại diện đơn vị giám sát cho biết, việc thu hẹp hành lang và hạ thấp nền nhằm tránh nước mưa tràn từ mái vào đình. Đối với hệ thống linh vật cổ, đơn vị này lý giải các linh vật đã bị nứt vỡ, hư hỏng nghiêm trọng; nếu tiếp tục sử dụng có nguy cơ mất an toàn. Phương án phục dựng linh vật mới đã được cấp chuyên môn phê duyệt.

Cũng theo đại diện đơn vị giám sát, các linh vật phục dựng đều được thống nhất phương án và thông qua ban kiến thiết cộng đồng. Tuy nhiên, vẫn còn một số người dân chưa đồng thuận do chưa hiểu đầy đủ về yêu cầu chuyên môn.

Ngày 16.12, làm việc với phóng viên Báo Lao Động, ông Cấn Văn Hương – Chủ tịch UBND xã Tây Phương xác nhận có việc thay đổi linh vật hàng trăm năm tuổi bằng linh vật mới xi măng cốt thép. Đồng thời cho biết, đây là tồn tại của chính quyền huyện trước đây. Sau khi chính quyền mới đi vào hoạt động, nhận được phản ánh của người dân UBND xã Tây Phương đã yêu cầu kiểm tra và tổ chức mời Cục Di sản văn hóa (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội cùng các chuyên gia đầu ngành khảo sát thực tế rồi tổ chức họp do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội chủ trì xin ý kiến đánh giá của các chuyên gia và cơ quan chức năng.

Theo kết luận của Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, các linh vật cũ tháo dỡ sẽ được hội đồng chuyên môn đánh giá. Những cấu kiện còn sử dụng được sẽ gắn lại vị trí cũ; những cấu kiện không đảm bảo sẽ được làm sạch, đưa vào trưng bày; trường hợp không thể sử dụng sẽ phục dựng mới theo mẫu được cơ quan chuyên môn phê duyệt.

“Tất cả phương án đều phải được Cục Di sản và Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội thống nhất. Những kết cấu không còn đảm bảo an toàn buộc phải loại bỏ. Nếu khó khăn về kinh phí, địa phương sẽ xem xét hỗ trợ”, ông Hương khẳng định.

Theo Luật Di sản văn hóa năm 2024 (có hiệu lực từ 1.7.2025), tu bổ di tích là hoạt động sửa chữa, gia cố nhưng không làm ảnh hưởng đến yếu tố gốc cấu thành di tích; phục hồi là phục dựng trên cơ sở tài liệu khoa học; tôn tạo là tăng khả năng sử dụng nhưng vẫn giữ nguyên giá trị gốc.

Các quy định này là căn cứ pháp lý quan trọng, đồng thời đặt ra yêu cầu then chốt trong trùng tu di tích: phải giữ gìn tối đa yếu tố nguyên bản và tạo được sự đồng thuận của cộng đồng – những người đã gìn giữ di tích qua nhiều thế hệ.