Hàng trăm hồ đập ở Tây Nguyên xuống cấp nghiêm trọng

Nhiều công trình hư hỏng, xuống cấp

Thống kê của Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Kon Tum, toàn tỉnh hiện có 495 công trình thủy lợi, trong đó 178 công trình do cấp tỉnh quản lý và 317 công trình do cấp huyện quản lý. Tuy nhiên, nhiều công trình được xây dựng từ lâu đã xuống cấp, ảnh hưởng đến khả năng tưới tiêu và phòng chống thiên tai.

Lãnh đạo Sở cho biết: “Nhiều hồ chứa được xây dựng từ những năm trước với kết cấu đơn giản, thi công thủ công. Sau thời gian dài sử dụng, cộng với tác động của biến đổi khí hậu và suy giảm rừng đầu nguồn, các công trình này bị bồi lắng và xuống cấp nghiêm trọng. Đặc biệt, không ít công trình vẫn sử dụng tràn xả lũ tạm bằng đất, hoặc chưa có đường quản lý, vận hành và cứu hộ khi có sự cố, tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cao trong mùa mưa bão”.

Tình trạng tương tự cũng đang diễn ra tại tỉnh Đắk Lắk - địa phương có số lượng công trình thủy lợi lớn nhất Tây Nguyên. Nhiều công trình được xây dựng từ những năm 1990, hiện đang hư hỏng, xuống cấp do thiếu nhân lực chuyên môn quản lý và không được duy tu, bảo trì thường xuyên.

Ông Nguyễn Thành Long - Chi Cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Đắk Lắk - cho biết: “Toàn tỉnh hiện có hơn 100 hồ, đập hư hỏng cần nâng cấp, sửa chữa. Dù địa phương đã nhiều lần kiến nghị Trung ương hỗ trợ vốn để xử lý các công trình xuống cấp nghiêm trọng, nhưng vẫn chưa được chấp thuận. Trong khi chờ nguồn lực, tỉnh chỉ có thể sửa chữa tạm thời, gia cố những điểm xung yếu nhằm đảm bảo an toàn”.

Tại Gia Lai, hiện có 118 hồ chứa thủy lợi, trong đó 114 hồ đang vận hành phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, phần lớn các công trình này được xây dựng từ lâu, nên khó tránh khỏi tình trạng xuống cấp. Gần đây nhất, tại hồ chứa nước Ia Ring (xã Ia Tiêm, huyện Chư Sê), lực lượng trực ứng phó mưa lũ đã phát hiện một hố sụt lớn ngay giữa thân đập, gây rò rỉ nước và tạo dòng xoáy nguy hiểm.

Theo đánh giá ban đầu, sự cố đã khiến hơn 10ha đất canh tác tại vùng hạ lưu (thuộc xã Ia Tiêm, xã Chư Pơng và thị trấn Chư Sê) bị ngập úng. Hồ Ia Ring là công trình do Bộ Nông nghiệp và Môi trường làm chủ đầu tư, được khởi công năm 2003, hoàn thành năm 2005 với tổng vốn gần 156 tỉ đồng.

Cần sớm nâng cấp, sửa chữa

Ông Lê Ngọc Tuấn - Chủ tịch UBND tỉnh Kon Tum - nhấn mạnh: "Việc sửa chữa, nâng cấp các công trình thủy lợi đã hư hỏng, xuống cấp là yêu cầu cấp thiết. Điều này không chỉ góp phần đảm bảo an toàn đập, hồ chứa nước mà còn nâng cao hiệu quả phục vụ sản xuất nông nghiệp, giảm nhẹ thiệt hại do thiên tai và thích ứng với biến đổi khí hậu đang ngày càng diễn biến phức tạp".

Ông Nguyễn Thành Long - Chi Cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi tỉnh Đắk Lắk - nhận định: "Sau khi địa phương triển khai chính quyền 2 cấp, các công trình thủy lợi do cấp huyện quản lý sẽ được đưa về cho xã tiếp nhận. Chính quyền cấp xã có nhiệm vụ theo dõi vận hành an toàn hệ thống hồ chứa. Đối với những công trình hư hỏng nặng, cần được sửa chữa, gia cố tạm thời thì phải đề xuất cấp có thẩm quyền giải quyết. Qua đó, đảm bảo an toàn cho người dân trong mùa mưa bão".

Tại Gia Lai, UBND tỉnh chỉ đạo các chủ hồ đập thực hiện nghiêm túc quy chế vận hành liên hồ chứa, điều tiết nước hợp lý và tăng cường tuyên truyền nâng cao nhận thức cộng đồng trong phòng, chống thiên tai, chủ động ứng phó với mưa lũ.

Đối với những công trình xuống cấp nghiêm trọng, tỉnh Gia Lai sẽ kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương hỗ trợ kinh phí để sửa chữa, nâng cấp, đảm bảo an toàn cho người dân và sản xuất.