Về đích 20km metro, TPHCM chinh phục tiếp 335km đến 2035

Khởi công Metro số 2 vào cuối năm 2025

Ngày 9.3, TPHCM chính thức khánh thành Metro số 1 sau gần 3 tháng vận hành. Với hơn 5,3 triệu lượt khách sử dụng trong thời gian ngắn, tuyến metro đầu tiên của thành phố đã vượt xa kỳ vọng, cho thấy nhu cầu lớn về giao thông công cộng hiện đại.

Đặc biệt, việc Quốc hội thông qua Nghị quyết 188 cho phép TPHCM và Hà Nội áp dụng cơ chế đặc thù để phát triển metro được xem là cú hích quan trọng. Đây sẽ là tiền đề để TPHCM triển khai đồng bộ 7 tuyến metro với tổng chiều dài 355km trong thập kỷ tới.

Theo ông Phan Công Bằng - Trưởng ban Quản lý đường sắt đô thị TPHCM, dự án Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) sẽ là dự án đầu tiên hưởng lợi từ các cơ chế đột phá này. Hiện dự án đang hoàn tất khảo sát, thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) và hồ sơ nghiên cứu khả thi để trình thẩm định vào giữa năm 2025. Thành phố đặt mục tiêu phê duyệt báo cáo nghiên cứu khả thi vào tháng 9, tổ chức đấu thầu thi công vào tháng 10 và khởi công vào tháng 12.2025.

Tuyến Metro số 2 dài hơn 11km, trong đó 9,2km đi ngầm và phần còn lại là đoạn trên cao dẫn vào depot Tham Lương (quận 12). Dự án bao gồm 9 nhà ga ngầm và 1 nhà ga trên cao, dự kiến hoàn thành và đưa vào khai thác năm 2030. Khi vận hành, tuyến này sẽ kết nối với Metro số 1 tại ga Bến Thành và nhiều tuyến metro khác trong tương lai, giúp người dân di chuyển thuận tiện theo trục Đông - Tây, giảm áp lực giao thông cho khu vực trung tâm.

Theo ông Bằng, một thuận lợi lớn là công tác giải phóng mặt bằng Metro số 2 đã hoàn tất 99,83%, việc di dời hạ tầng kỹ thuật dự kiến hoàn thành trong quý III/2025. Hiện thành phố đang thực hiện thủ tục điều chỉnh dự án và chuyển đổi nguồn vốn từ ODA sang đầu tư công nhằm đẩy nhanh tiến độ.

Khởi công đồng loạt 6 tuyến metro từ năm 2027

Ngoài Metro số 2, TPHCM cũng lên kế hoạch triển khai sáu tuyến metro khác, với các thủ tục thực hiện từ 2025 - 2026 và giải phóng mặt bằng trong giai đoạn 2025 - 2027. Thành phố đặt mục tiêu khởi công đồng loạt 6 tuyến vào năm 2027, hướng đến hoàn thành toàn bộ 355km metro vào năm 2035.

Theo Tiến sĩ Phạm Viết Thuận - Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TPHCM, Nghị quyết 188 mở ra nhiều cơ chế huy động vốn như ngân sách, mô hình phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng (TOD) và phát hành trái phiếu chính quyền. Đồng thời, việc thành phố có quyền tự thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép cho dự án sẽ giúp rút ngắn thời gian triển khai đáng kể so với Metro số 1.

Ông Thuận đề xuất áp dụng mô hình tổng thầu EPC (thiết kế, mua sắm, thi công và bàn giao trọn gói) để hạn chế tình trạng đội vốn và chậm tiến độ như Metro số 1. Theo ông, mô hình này giúp đảm bảo tính thống nhất, hiệu quả trong thực hiện dự án. Thành phố nên khuyến khích liên danh nhà thầu trong nước và quốc tế nhằm tăng tính chủ động, giảm sự phụ thuộc vào đối tác nước ngoài.

Chủ tịch UBND TPHCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, với vai trò đầu tàu kinh tế cả nước và trung tâm giao thương quốc tế, TPHCM đối mặt với nhiều thách thức về ùn tắc giao thông, ngập nước, ô nhiễm môi trường… Việc đầu tư hệ thống metro kết hợp phát triển đô thị theo mô hình TOD là giải pháp cấp thiết.

“Việc khánh thành Metro số 1 chỉ là bước khởi đầu. Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển đồng bộ mạng lưới metro, thành phố cần sự chung tay của cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của người dân, doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ các đối tác quốc tế. Với quyết tâm này, TPHCM nhất định sẽ hoàn thiện hệ thống metro hiện đại, tạo tiền đề phát triển bền vững trong tương lai” - ông Nguyễn Văn Được khẳng định.