Xây dựng chính sách thuế hợp lý cho doanh nghiệp giải khát

Doanh nghiệp giải khát gặp khó khăn

Do tác động của đại dịch Covid-19, thời gian qua các ngành dịch vụ, du lịch, ăn uống… chịu tác động nặng nề, nhất là trong khoảng thời gian các tỉnh, thành phố trên cả nước thực hiện giãn cách xã hội để hạn chế sự lây lan của dịch bệnh. Điều này đã tác động không hề nhỏ tới ngành sản xuất đồ uống, nhất là đồ uống có cồn.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, doanh thu toàn ngành nước giải khát năm 2020 giảm mạnh tới 17% so với năm 2019, riêng doanh nghiệp ngoài nhà nước giảm 19% so với năm 2019. Lợi nhuận trung bình của ngành nước giải khát giảm 94,96% so với năm 2019. Tác động của dịch Covid-19 cũng ảnh hưởng không nhỏ tới việc làm của người lao động khi số lượng lao động giảm 4%. Trong đó, khu vực doanh nghiệp ngoài nhà nước phải cắt giảm 7% số lượng lao động. Thu nhập trung bình của lao động trong ngành nước giải khát có mức giảm trung bình 7% so với năm 2019.

Mặc dù hiện nay, với các gói hỗ trợ từ Chính phủ, nền kinh tế đang dần được phục hồi, các doanh nghiệp bắt đầu vào “guồng quay” sản xuất kinh doanh, hướng tới trạng thái bình thường mới, tuy nhiên doanh nghiệp vẫn phải đối mặt với rất nhiều khó khăn. Trong đó, phải kể đến việc giá nguyên nhiên vật liệu đang tăng “chóng mặt” dẫn đến giá cả leo thang. Hay như các chính sách liên quan đến việc hỗ trợ lao động như tăng lương tối thiểu vùng… Những điều này đều đang là là lực cản đối với doanh nghiệp.

Đáng chú ý, có nhiều gói hỗ trợ nhằm kích thích tiêu dùng, hỗ trợ tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh thông qua giảm một số loại phí như Nghị định số 70, nhưng lại không có cơ chế riêng nào áp dụng đối với ngành đồ uống nói chung cũng như ngành nước giải khát nói riêng, nên cần có chính sách nhằm hỗ trợ, phục hồi ngành đồ uống. Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp giải khát đang rất cần các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, đặc biệt như việc hoãn tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với đồ uống có cồn.

Bà Chu Thị Vân Anh, Phó chủ tịch kiêm tổng thư ký Hiệp hội Bia - Rượu - Nước giải khát, cho rằng sự hỗ trợ từ Chính phủ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Đặc biệt việc duy trì sự ổn định về các chính sách thuế trong 5 năm tới, đối với các ngành bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch không nên mở rộng đánh thuế mới.

Cần chính sách thuế hợp lí

Hiện nay, mức thuế tiêu thụ đặc biệt với bia là 65%, rượu 35-65% tùy độ cồn dưới hay trên 20 độ. Thực tế, việc đánh thuế tiêu thụ đặc biệt đối với nhóm hàng này nằm hạn chế việc sử dụng rượu, bia, ngăn chặn tác hại của nó lên sức khoẻ của người dân cũng như các vấn nạn xã hội liên quan đến nó. Nhưng theo Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM), trong những năm qua, hiệu quả của các chính sách quản lý đối với đồ uống có cồn và phương pháp tính thuế đối với mặt hàng này còn nhiều vấn đề đáng chú ý.

Chia sẻ tại hội thảo “Chính sách thuế tiêu thụ đặc biệt đối với ngành sản xuất đồ uống có cồn tại Việt Nam: Thực trạng và khuyến nghị chính sách” mới tổ chức gần đây, bà Đặng Thị Thu Hoài, Trưởng ban Ban Nghiên cứu kinh tế ngành và lĩnh vực cho hay, mặc dù từ năm 2010-2018, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với rượu/bia được điều chỉnh liên tục tăng nhưng tỉ lệ người lạm dụng rượu bia vẫn tăng cao trong khi tỉ lệ người không sử dụng giảm.

Đáng lưu ý, theo bà Hoài, trong 8,3 lít cồn nguyên chất/người/năm tiêu thụ giai đoạn 2015-2017, lượng rượu, bia tiêu thụ không chính thức ước tính lên đến 5,2 lít/người/năm, chiếm 63,85% tổng lượng rượu, bia tiêu thụ.

Bình luận về con số này, nhiều chuyên gia cho rằng số lượng rượu phi chính thức đang chiếm tới 63% tổng khối lượng lít cồn nguyên chất được tiêu thụ tại Việt Nam thể hiện sự chưa công bằng cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính. Nếu nhà nước cứ tăng tiền thuế đối với những doanh nghiệp làm ăn chân chính thì họ càng bị kiệt sức bởi lẽ nếu tăng thuế tức sản phẩm phải tăng giá, song song với việc này người tiêu dùng lại chọn mua sản phẩm giá rẻ không đảm bảo chất lượng trên thị trường.

Theo ông Nguyễn Hoa Cương - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến kết quả đạt được của chính sách không được như kỳ vọng, đó là phương pháp tính thuế tương đối theo giá bán buôn của sản phẩm đang áp dụng đối với ngành đồ uống có cồn tại Việt Nam không hiệu quả nếu xét trên khía cạnh giảm lượng cồn nguyên chất tiêu thụ vào và bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng, cũng như bảo đảm nguồn thu ngân sách nhà nước.

Trên cơ sở đó, nhóm nghiên cứu của CIEM cho rằng, để phù hợp với xu hướng chung của thế giới và khu vực, Việt Nam cũng cần đề xuất một phương pháp tính thuế tiêu thụ đặc biệt mới đối với ngành đồ uống có cồn là cần thiết, nhằm đáp ứng hiệu quả hơn các mục tiêu quản lý nhà nước đối với lĩnh vực này.

Trong đó, trước mắt, có thể áp dụng phương pháp tính thuế hỗn hợp dựa trên lít cồn nguyên chất thay cho thuế tương đối đang áp dụng hiện nay do những ưu điểm vượt trội của phương pháp này và phù hợp với bối cảnh, khả năng thích ứng của Việt Nam.

Riêng đối với việc Quốc hội đang dự định tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với đồ uống có cồn trong thời gian tới, một số ý kiến cho rằng, 2 năm qua, với sự xuất hiện của dịch bệnh Covid-19, các doanh nghiệp ngành đồ uống chịu thiệt hại rất nặng nề. Vì vậy việc tăng thuế thời điểm này cũng cần cân nhắc, bởi sự ổn định về chính sách thuế sẽ giúp doanh nghiệp phục hồi sản xuất kinh doanh, đồng thời nuôi dưỡng nguồn thu, hướng tới tăng thu ngân sách trong dài hạn.