Các dự án vốn ODA ở TPHCM giải ngân thấp, vướng mắc về thẩm quyền giải quyết

UBND TPHCM vừa báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư về tình hình thực hiện các dự án sử dụng vốn ODA và vốn vay ưu đãi của các nhà tài trợ.

Hiện tại, TPHCM triển khai thực hiện 6 dự án ODA, trong đó 4 dự án Nhóm A có tổng vốn đầu tư trên 10.000 tỉ đồng và 2 dự án nhóm B. Tổng vốn đầu tư của 6 dự án khoảng 117.566 tỉ đồng, trong đó vốn ODA 98.154 tỉ đồng, vốn đối ứng phía Việt Nam 19.412 tỉ đồng.

Năm 2023, thành phố được giao vốn ODA thực hiện các dự án khoảng 5.552 tỉ đồng, tuy nhiên tình hình giải ngân hết tháng 9.2023 mới đạt gần 2.116 tỉ đồng (đạt 38,12% so với kế hoạch vốn được giao).

Theo UBND TPHCM, hiện nay trong quá trình thực hiện, các dự án ODA tại thành phố gặp phải một số khó khăn, vướng mắc đối với thẩm quyền giải quyết của bộ ngành Trung ương, các khó khăn này đã được UBND TPHCM, chủ đầu tư dự án ODA báo cáo, kiến nghị và đang được bộ ngành xem xét, hỗ trợ.

Cụ thể, dự án Metro số 1 (tuyến Bến Thành - Suối Tiên), năm 2023 được giao vốn ODA 1.541 tỉ đồng, nhưng mới giải ngân đạt 38,28% so với kế hoạch vốn được giao.

Nguyên nhân giải ngân chậm liên quan đến điều chỉnh giá các hợp đồng của dự án chưa được giải quyết dứt điểm do Bộ Xây dựng vẫn chưa ban hành chỉ số giá cho công trình Metro (từ khi bắt đầu dự án cho đến nay). Từ đó, dẫn đến khó khăn trong việc xác định chỉ số giá để tiến hành điều chỉnh giá cho tất cả hợp đồng (hiện nay chỉ thanh toán tạm 70% giá trị điều chỉnh giá sử dụng chỉ số giá của Tổng cục Thống kê ban hành).

Từ tháng 7.2023, UBND TPHCM đã có công văn gửi Bộ Xây dựng đề nghị có buổi họp giải quyết các vấn đề tồn đọng của dự án, trong đó có vấn đề chỉ số giá, đồng thời kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét chấp thuận cho phép dự án sử dụng chỉ số giá được Tổng cục Thống kê ban hành trong bối cảnh Bộ chưa ban hành nội dung này. Bộ Xây dựng chưa phản hồi.

Một vướng khác của dự án này là gói thầu CP3 với đặc điểm trong hợp đồng được ký kết giữa các bên, chỉ có thể tiến hành thanh toán khi nhà thầu hoàn thành 100% một hạng mục công việc/mốc thanh toán lớn. Ví dụ hiện nay, có những hệ thống đã được nhà thầu nhập khẩu thiết bị đến 95%, nhưng vẫn chưa thể thanh toán do đặc điểm trên.

Ngoài ra, đối với công tác thi công lắp đặt tại công trường, do đặc tính là gói thầu thiết bị, sau khi hoàn thành lắp đặt, phải có kết quả thử nghiệm hệ thống mới có thể tiến hành thanh toán chứ không thể thanh toán cho phần lắp đặt thiết bị. Do đó, tỷ lệ thanh toán của gói thầu CP3 hiện tại vẫn chưa theo kịp tiến độ thi công của gói thầu này (tỉ lệ thanh toán vào khoảng 54% tổng giá trị hợp đồng so với tiến độ thi công đạt khoảng 90%)…

Tương tự, dự án Cải thiện môi trường nước TPHCM lưu vực kênh Tàu Hủ - Bến Nghé - Đôi - Tẻ (giai đoạn 2), năm 2023 được giao vốn ODA 278,1 tỉ đồng, nhưng mới giải ngân đạt 44,52% so với kế hoạch vốn được giao. Công tác giải ngân bị ảnh hưởng liên quan đến việc giải quyết kiến nghị về chi phí chờ của máy móc thiết bị và nhân sự do gặp chướng ngại vật không lường trước…