Ngành cá tra Việt Nam chủ động ứng phó với những biến động thị trường

Giá cá tra ra sao nếu bị áp thêm thuế?

Bà Thu Hằng, chuyên gia thị trường cá tra thuộc Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, ngay cả khi giả định bị áp thêm thuế, giá thành cá tra vẫn chỉ dao động trong khoảng 50–60 cent/pound. Mức giá này vẫn thấp hơn nhiều so với các loại cá trắng phổ biến như cá tuyết hay cá minh thái. Điều đó khẳng định cá tra vẫn duy trì được lợi thế cạnh tranh quan trọng về giá trong bối cảnh người tiêu dùng Mỹ ngày càng thắt chặt chi tiêu do ảnh hưởng của đại dịch và lạm phát cao kéo dài.

Không chỉ có mức giá hợp lý, cá tra còn là sản phẩm có tính linh hoạt cao trong chế biến, phù hợp với nhiều phân khúc tiêu dùng khác nhau – từ nhà hàng, bếp ăn công nghiệp cho đến kênh bán lẻ gia đình.

Một điểm đáng chú ý khác là cá tra Việt Nam ngày càng củng cố được chỗ đứng tại thị trường Mỹ. Sản phẩm này không chỉ phổ biến trong cộng đồng người gốc Á mà đã dần thâm nhập vào nhóm người tiêu dùng phổ thông. Ở góc độ thị trường, đây là dấu hiệu cho thấy cá tra đang dần trở thành một phần quen thuộc trong bữa ăn của người dân Mỹ, mức giá tăng (nếu có) chưa chắc đã là rào cản không thể vượt qua.

Thực tế, trong quá khứ, cá tra từng có giá cao hơn hiện tại, nhưng thị trường Mỹ vẫn duy trì mức tiêu thụ tốt. Điều này cho thấy, nếu chuỗi cung ứng được tổ chức bài bản và linh hoạt, thị trường hoàn toàn có thể hấp thụ mức giá mới sau thuế.

Mặc dù vậy, không thể phủ nhận rằng rủi ro từ bất ổn chính sách thương mại của Hoa Kỳ – đặc biệt dưới thời Tổng thống Donald Trump – khiến việc lập kế hoạch kinh doanh dài hạn trở nên khó khăn. Tuy nhiên, nếu các doanh nghiệp Việt Nam giữ vững chiến lược chủ động và linh hoạt, cá tra vẫn có thể trụ vững tại Mỹ, như đã từng làm được trong nhiều lần biến động trước đó.

Bên cạnh Mỹ – một thị trường lớn với sức chi phối mạnh mẽ – ngành cá tra cũng đang ghi nhận những điểm sáng tại các thị trường khác. Khu vực Liên minh châu Âu (EU) được đánh giá có triển vọng tăng trưởng nhẹ nhờ các yếu tố như chính sách tài khóa nới lỏng, lạm phát thấp và đồng euro tăng giá. Những yếu tố này có thể hỗ trợ sức mua thủy sản nhập khẩu, trong đó có cá tra.

Ngoài ra, việc một số nước châu Âu giảm hạn ngạch đánh bắt cá trắng – đặc biệt là cá tuyết – sẽ mở ra cơ hội thay thế cho cá tra. Người tiêu dùng tại đây vốn đã quen với việc tiêu thụ cá phi lê đông lạnh, sẽ càng dễ chấp nhận cá tra nếu sản phẩm đảm bảo chất lượng và có giá cả cạnh tranh.

Chuỗi cung ứng: Không chỉ là vấn đề thuế

Một trong những thách thức lớn hiện nay của ngành cá tra không chỉ đến từ thuế, mà còn từ việc kiểm soát tồn kho và rủi ro trong chuỗi cung ứng. Trong bối cảnh các cú sốc chính sách xảy ra ngày càng thường xuyên, nhiều nhà nhập khẩu buộc phải chuẩn bị cho những kịch bản xấu nhất. Điều này dẫn đến tình trạng lượng hàng giao dịch thực tế thấp hơn nhu cầu thị trường.

Do đó, bên cạnh kỳ vọng vào một môi trường chính sách ổn định hơn, ngành cá tra cần từng bước củng cố chuỗi giá trị với khả năng chống chịu cao hơn – từ khâu nuôi trồng, chế biến, logistics đến hệ thống phân phối quốc tế.

Câu chuyện thuế tại Mỹ cũng gợi lại một bài học cũ nhưng luôn mang tính thời sự: không nên quá phụ thuộc vào một thị trường. Trong khi đó, thị trường nội địa Việt Nam – với gần 100 triệu dân – ngày càng có tiềm năng nhờ thu nhập tăng và sự thay đổi trong thị hiếu ẩm thực. Tuy nhiên, cá tra vẫn chưa chiếm lĩnh được một vị trí tương xứng trong thị trường trong nước.

Mặc dù có nhiều lợi thế như giá thành thấp, giàu dinh dưỡng và an toàn thực phẩm, cá tra lại gặp khó trong việc cạnh tranh ở kênh bán lẻ hiện đại do thiếu nhận diện thương hiệu, bao bì chưa chuyên nghiệp và kênh phân phối chưa hiệu quả.

“Ngành cá tra cần một chiến dịch tổng thể, có sự tham gia của Nhà nước, doanh nghiệp và các hiệp hội – nhằm khẳng định vị thế của cá tra như một sản phẩm quốc dân, có thể ‘đứng vững trong sân nhà’ trước khi ‘chinh chiến toàn cầu’,” bà Thu Hằng nhấn mạnh.