Cát tặc hoạt động tinh vi ở sông Thạch Hãn
Những chuyến tàu vô hình liên tục xuất hiện trong đêm, lặng lẽ hút cát sát mép bờ, rút ruột lòng sông Thạch Hãn, tỉnh Quảng Trị và để lại những mảng sạt lở, đe dọa sinh kế người dân.
Ban đêm, tàu hút cát trái phép ở sông Thạch Hãn bơm lên bãi tập kết, ban ngày thì xe ôtô vào chở cát đưa đi tiêu thụ. Ảnh: PV
Dấu hiệu bất thường giữa màn đêm
Đêm về, tiếng máy nổ vọng lên giữa sông Thạch Hãn đã trở thành tín hiệu quen thuộc của nhóm hút cát lậu. Tất cả diễn ra trong bóng tối, không bật đèn, không để lại dấu vết ngoài những vệt nước xoáy và bờ sông sạt lở.
Hơn 21h25 ngày 2.12, khi khu vực gần cầu An Mô (xã Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị) đang chìm trong yên ắng, một chiếc tàu bất ngờ xuất hiện. Chiếc tàu như bóng đen lờ mờ di chuyển trên mặt nước rồi giảm tốc, áp sát bờ sông thôn Ngũ Hiệp (xã Triệu Phong). Đến 21h35, vòi hút được thả xuống, tiếng máy nổ tăng dần, cát dưới lòng sông bị hút lên khoang. Khoảng 22h05, tàu chìm xuống do cát đầy, máy nổ nhỏ lại, 3 đối tượng điều khiển tàu quay đầu rời đi. Hơn 40 phút sau, chiếc tàu quay lại đúng vị trí cũ, lặp lại quy trình: Áp bờ, thả vòi, nổ máy hút cát...
Trước đó, ghi nhận trong đêm 1.12, nhóm này cũng hút cát từ 21h49 đến sáng. Tương tự, vào đêm 28.11, cũng 3 đối tượng dùng chính con tàu này hút cát sát mép bờ sông xuyên đêm.
Bám theo chiếc tàu nhiều đêm, phóng viên phát hiện một quy luật: Cứ 20 phút hút cát dưới sông, 40 phút bơm lên bãi tập kết. Quá trình hoạt động, nhóm này chỉ chớp đèn pin vài giây để kiểm tra vị trí.
Điểm tập kết số cát khai thác trái phép nằm cách điểm khai thác chỉ khoảng 700m. Sau khi hút đầy cát, tàu quay về hướng cầu An Mô, tấp vào đoạn bờ kè thuộc Khu phố 2, xã Triệu Phong. Một người rời tàu lên bờ, hai người còn lại nối ống, bơm cát cho đến khi khoang trống, tàu nổi lên.
Đường đi của cát lậu và mắt xích tiêu thụ
Bãi tập kết cát lậu nằm ngay khu dân cư, một mặt giáp sông Thạch Hãn, một mặt giáp đường Huyền Trân Công Chúa (xã Triệu Phong). Bãi này có hệ thống lưới vây kín, cổng luôn đóng. Ban đêm hút cát đưa lên bãi, sáng sớm mở cửa cho xe tải vào chở đi. Sáng 2.12, năm xe tải biển số 74C - 131.xx, 75C - 123.xx, 74A - 325.xx, 75C - 117.xx… liên tục vào bãi lấy cát. Máy xúc làm việc không ngừng, cát đầy thùng là xe rời đi.
Phóng viên theo xe 75C - 117.xx lúc 8h18 ngày 2.12. Xe chở khoảng 12-15m3 cát, chạy qua nhiều khu dân cư đông đúc thuộc xã Triệu Phong, phường Quảng Trị, xã Triệu Cơ… dù đường có chợ, trường học nhưng xe vẫn chạy nhanh. Đến 8h57, xe vào địa phận TP Huế, tiếp tục lưu thông trên Quốc lộ 49B. Khi đến Km20, xe bị Cảnh sát giao thông yêu cầu dừng lại. Tài xế mỉm cười, xuất trình giấy tờ, chưa đầy một phút sau đã được tiếp tục lưu thông. Đến 9h54, xe vào bãi vật liệu xây dựng Hiệp ở An Lưu, phường Mỹ Thượng (TP Huế) và đổ cát.
Xe 75C - 123.xx cũng có hành trình tương tự, rời bãi lúc 8h30 và đổ cát tại phường Mỹ Thượng hơn hai giờ sau.
Vào đêm 2.12, khi đã nắm rõ địa điểm hút cát trái phép và đường dây tiêu thụ, một tin báo được gửi đến Phòng PC03 - Công an tỉnh Quảng Trị. Nhận tin báo, một tổ trinh sát Phòng PC03 phối hợp với Công an xã Triệu Phong đã mật phục gần cầu An Mô. Đến 0h14 sáng 3.12, khi tàu đang bơm cát lên bãi, lực lượng chức năng ập vào, bắt giữ 1 thuyền nhôm và 2 đối tượng trú tại thôn Dương Đại Thuận (xã Triệu Bình, tỉnh Quảng Trị) đang khai thác cát trái phép bằng vòi hút gắn động cơ. Trên thuyền có 9,3m³ cát không giấy tờ chứng minh nguồn gốc. Gần đó, cơ quan chức năng ghi nhận 1 bãi tập kết của một hộ dân với 44,7m³. Toàn bộ số cát trên thuyền và trong bãi đều bị tạm giữ để phục vụ điều tra.
Trở lại bờ sông thôn Ngũ Hiệp, phóng viên ghi nhận nhiều khu vực sạt lở nghiêm trọng. Đất pha cát nứt toác thành mảng lớn, có thể đổ sụp xuống sông bất cứ lúc nào. Cây cối nghiêng ngả, rễ trơ ra khỏi mặt đất.
Bà Mộng Thoa (tên đã thay đổi), sinh 1966, người trồng hoa màu hơn 10 năm bên sông Thạch Hãn, nói: “Từ đầu năm đến nay, bờ sông sạt mạnh. Một trong những nguyên nhân khiến sạt lở là do hút sát bờ, tạo hàm ếch, đất nứt rồi sụp xuống. Cứ tình trạng này thì dân mất sạch đất”.
UBND xã Triệu Phong cho biết, đã giao Công an xã kiểm tra, làm rõ. Phòng Kinh tế xã Triệu Phong xác nhận bãi tập kết là của hộ kinh doanh Lê Văn Ty, đăng ký tháng 4.2025 với ngành nghề tập kết cát sạn để đúc bờ lô. Giấy phép không cho phép mua bán cát. Vào tháng 8.2025, lực lượng chức năng từng yêu cầu hộ Ty ký cam kết không tập kết khoáng sản trái phép và không chứa cát không nguồn gốc. Tuy nhiên, đêm xuống, tàu vẫn đưa cát lên bãi.
Theo Trung tá Đỗ Dương Hà - Trưởng Công an xã Triệu Phong, ở hạ lưu có nhiều hộ dân sống bằng nghề sông nước, trong đó có người khai thác cát nhỏ lẻ, muốn xử lý triệt để phải tính đến sinh kế cho những hộ dân này.
Phòng PC03 cho biết, đang điều tra vụ việc Báo Lao Động phản ánh, tăng cường phối hợp xử lý. Gần nhất, 22h30 ngày 4.12, lực lượng chức năng bắt quả tang một tàu hút cát trái phép khác và xác định nhóm này đã khai thác khoảng 5m³ cát.
