Vụ án 13 con gà lôi: Luật sư nhận định bị cáo sẽ được miễn trách nhiệm hình sự
Nghệ An - Luật sư Lê Ngọc Luân (Đoàn Luật sư TPHCM) cho rằng vụ án 13 con gà lôi, bị cáo Thành thuộc trường hợp được miễn trách nhiệm hình sự.
Anh Thái Khắc Thành bên cạnh 3 con gà lôi trắng anh đã nuôi từ năm 2022. Ảnh: Ngọc Anh
Chính sách, pháp luật thay đổi
Theo diễn biến vụ việc, vào năm 2022, anh Thái Khắc Thành mua 1 gà trống và 2 gà mái gà lôi trắng về nuôi, đẻ 10 trứng và nở 10 con. Khi đàn gà lớn, anh rao bán trên mạng xã hội và bị bắt quả tang trong lúc giao 10 gà con vào ngày 2.4.2025; sau đó cơ quan chức năng khám nhà và tịch thu thêm 3 gà bố mẹ. Từ sự việc này, anh Thành bị khởi tố và bắt giam về tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo Điều 244 BLHS (Bộ Luật Hình sự).
Ngày 8.8.2025, anh Thành bị TAND khu vực 5 - Hưng Yên tuyên phạt 6 năm tù căn cứ khoản 2 - điều 244 BLHS.
Theo luật sư Lê Ngọc Luân, ngày 24.6.2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường ban hành Thông tư 27/2025/TT-BNNMT quy định về quản lý loài nguy cấp, quý, hiếm; nuôi động vật rừng thông thường và thực thi Công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp, có hiệu lực từ 01.7.2025.
Theo văn bản trên, cơ quan có thẩm quyền đã chuyển gà lôi trắng từ Nhóm IB (loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ) xuống Nhóm IIB (loài hạn chế khai thác và sử dụng vì mục đích thương mại).
Luật sư Lê Ngọc Luân phân tích: trước 01.7.2025, gà lôi trắng thuộc Nhóm IB, nên các hành vi “nuôi, nhốt, săn bắt, giết, bán” bị nghiêm cấm, vì vậy việc truy tố là có căn cứ, không oan. Tuy nhiên, kể từ 01.7.2025, theo Thông tư 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, gà lôi trắng không còn thuộc Nhóm IB mà chuyển sang Nhóm IIB; hệ quả là hành vi nuôi, nhốt, vận chuyển gà lôi trắng không còn cấu thành tội phạm theo Điều 244.
Nghĩa là, đến thời điểm mở phiên tòa sơ thẩm (08.8.2025), quy định pháp luật để lý xử lý hình sự đối với chính hành vi này đã thay đổi theo hướng có lợi cho bị cáo.
Từ thay đổi nói trên, luật sư viện dẫn Điều 29 BLHS: “Người phạm tội được miễn trách nhiệm hình sự khi tiến hành điều tra, truy tố hoặc xét xử, do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”.
Theo lập luận của luật sư, khi phiên tòa diễn ra sau ngày 01.7.2025, Viện kiểm sát phải rút truy tố; nếu không rút, Tòa án cần phải áp dụng Điều 29 để miễn trách nhiệm hình sự và trả tự do ngay tại phiên tòa cho anh Thành.
Hành vi nhân giống có lợi cho mục tiêu bảo tồn động vật quý hiếm
Bên cạnh căn cứ miễn trách nhiệm hình sự, trước đó, luật sư Lê Ngọc Luân cũng lưu ý tính chất - mức độ nguy hiểm cho xã hội và hậu quả thực tế của vụ việc: anh Thành không săn bắt, không giết, các cá thể đều còn sống và số lượng tăng nhờ sinh sản.
Theo luật sư Luân, đây là những “điểm tích cực, điểm cực kỳ tốt” cần được xem xét trong lượng hình để bảo đảm phán quyết thấu lý, đạt tình.
“Anh Thành mua 3 con gà được gọi là động vật nguy cấp, quý hiếm nhưng có biệt tài nhân giống thêm được 10 con, tổng cộng 13 con. Cơ quan chức năng ngăn chặn, hậu quả thiệt hại không xảy ra và tự nhiên có được thêm 10 con thuộc động vật nguy cấp, quý hiếm.
Vậy câu hỏi lớn đặt ra: Hành vi đó có còn bị xem là nguy hiểm cho xã hội không? Nếu diễn biến của hành vi không còn nguy hiểm cho xã hội thì quy định “miễn trách nhiệm hình sự” trong BLHS sao không áp dụng?” - luật sư Lê Ngọc Luân chia sẻ.
Theo luật sư Lê Ngọc Luân, xét về khoa học pháp lý cấu thành tội này cần phải xem hành vi bán những con gà do chính mình nhân giống ra là không vi phạm (cơ quan chức năng tịch thu thả ra tự nhiên), chỉ xử lý đối với con nào bắt trong tự nhiên mà thôi.
Ngày 13.8.2025, tại Quyết định kháng nghị phúc thẩm số 09/QĐ-VKS, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị toàn bộ bản án trên theo hướng đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại.
Cùng ngày, Tòa án nhân dân tỉnh Hưng Yên đã ra Quyết định thay đổi biện pháp ngăn chặn đối với bị cáo Thái Khắc Thành từ Tạm giam sang Cấm đi khỏi nơi cư trú, chờ xét xử phúc thẩm lại toàn bộ vụ án theo quy định của pháp luật.
