Vai trò thật sự của vitamin B12 với năng lượng và hệ thần kinh

Vitamin B12 hoạt động như thế nào trong cơ thể?

Vitamin nhóm B đang ngày càng được nhắc đến nhiều trong bối cảnh người tiêu dùng tìm kiếm giải pháp cải thiện mệt mỏi và sức khỏe toàn diện. Trong đó, vitamin B12 nổi bật nhờ xuất hiện dày đặc trong đồ uống tăng lực và thực phẩm bổ sung, kéo theo không ít hiểu lầm về công dụng thực sự của vi chất này.

Theo Tiến sĩ Rebecca Andrews, giáo sư y học tại UConn Health (Mỹ) và là Chủ tịch Hội đồng quản trị Trường Cao đẳng Bác sĩ Hoa Kỳ vitamin B12 không trực tiếp tạo ra năng lượng, nhưng giữ vai trò thiết yếu trong các quá trình giúp cơ thể giải phóng năng lượng từ thực phẩm. Cụ thể, vitamin này tham gia vào chuyển hóa carbohydrate, protein và chất béo để tạo ra ATP - nguồn năng lượng trực tiếp cho mọi hoạt động tế bào, từ co cơ đến dẫn truyền thần kinh.

Bên cạnh đó, vitamin B12 còn cần thiết cho tổng hợp DNA và sản xuất hồng cầu. Hồng cầu có nhiệm vụ vận chuyển oxy đến các mô, vì vậy thiếu vitamin B12 có thể dẫn đến tình trạng thiếu oxy mô, gây mệt mỏi kéo dài.

Một vai trò quan trọng khác của vitamin B12 là duy trì lớp myelin bao quanh sợi thần kinh. “Myelin giống như lớp cách điện, giúp tín hiệu thần kinh truyền đi hiệu quả và ít tiêu hao năng lượng hơn”, Tiến sĩ Andrews giải thích. Nhờ đó, vitamin B12 có liên quan mật thiết đến trí nhớ, khả năng tập trung và chức năng nhận thức.

Ai có nguy cơ thiếu vitamin B12?

Xét nghiệm vitamin B12 không nằm trong sàng lọc y tế định kỳ, nhưng thường được chỉ định khi người bệnh có biểu hiện mệt mỏi kéo dài, đau cơ, tê bì tay chân hoặc rối loạn nhận thức.

Mức vitamin B12 trong máu thường được coi là bình thường quanh 250 picogram trên mililit, tuy nhiên nhiều chuyên gia hiện khuyến nghị duy trì mức tối thiểu 450 picogram trên mililit, vì nồng độ thấp hơn có thể gây thiếu hụt chức năng ngay cả khi chưa xuất hiện thiếu máu rõ rệt.

Một số loại thuốc có thể làm giảm hấp thu vitamin B12, bao gồm metformin điều trị đái tháo đường, thuốc ức chế bơm proton điều trị trào ngược dạ dày và thuốc GLP-1 dùng trong điều trị béo phì. Ngoài ra, các bệnh lý như thiếu máu ác tính hoặc bệnh Crohn cũng ảnh hưởng đến khả năng hấp thu vitamin này.

Người theo chế độ ăn chay hoặc thuần chay cần đặc biệt lưu ý, bởi vitamin B12 chủ yếu có trong thực phẩm nguồn gốc động vật. Tuy vậy, theo Tiến sĩ Andrews, “ngay cả người không ăn thịt vẫn có thể duy trì mức B12 tốt nếu chế độ ăn đủ protein và được theo dõi y tế phù hợp”. Việc uống nhiều rượu cũng là yếu tố làm giảm hấp thu vitamin B12.

Khi nào cần bổ sung vitamin B12?

Phần lớn người trưởng thành có thể đáp ứng nhu cầu 2,4 microgam vitamin B12 mỗi ngày thông qua thực phẩm như thịt, cá, trứng và sữa. Tại Mỹ, nhiều loại ngũ cốc và bánh mì cũng được tăng cường vitamin B12.

Trong trường hợp thiếu hụt do bệnh lý hấp thu, bác sĩ có thể chỉ định tiêm vitamin B12 để đạt hiệu quả tốt hơn so với đường uống. Liều bổ sung có thể lên tới 2.000 microgam, bởi chỉ một phần nhỏ được cơ thể hấp thu, phần còn lại sẽ được đào thải.

Tuy nhiên, các chuyên gia nhấn mạnh không nên tự ý bổ sung vitamin B12. Dù là vitamin tan trong nước, việc dùng liều cao không cần thiết vẫn có thể gây buồn nôn, tiêu chảy hoặc đau đầu, đặc biệt ở những người có rối loạn chuyển hóa.